Prošle sedmice smo se upoznali detaljnije sa deterdžentima i specifičnostima koje su za njih propisane. Danas ćemo pogledati kako se na etiketi deterdženata navode nazivi sastojaka, ali i više detalja o surfaktantima.
Prema Pravilniku o deterdžentima, a i EU pravilima, sastojci deterdženta navode se prema nazivu klase kojoj pripadaju (anjonski surfaktant, aromatski ugljovodonici i sl.). Međutim, za neke klase sastojaka važe posebna pravila.
Takav je slučaj sa konzervansima i mirisnim supstancama sa alergenim svojstvima. Njihov naziv se na etiketi navodi u skladu sa propisima o kozmetičkim proizvodima. U Republici Srpskoj to je Pravilnik o bezbjednosti predmeta široke potrošnje („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 17/15, 13/17 i 39/23).
To znači da je za ovakve sastojke potrebno navesti nazive prema međunarodnoj nomenklaturi kozmetičkih sastojaka (engl. International Nomenclature of Cosmetic Ingredients – INCI), ako su dostupni. Na primjer, konzervans Phenoxyethanol, ili mirisna supstanca Citronellol.
Nazive supstanci možete provjeriti u Bazi podataka o sastojcima kozmetičkih proizvoda – CosIng jednostavnim unosom CAS broja neke supstance.
Pogledajmo sada detaljnije surfaktante koji su, najčešće, nosioci funkcionalnosti nekog deterdženta.
Njihova definicija je utvrđena Zakonom o hemikalijama Republike Srpske i Zakonom o hemikalijama Federacije Bosne i Hercegovine, i glasi:
„Surfaktant označava bilo koju organsku supstancu ili smješu koja se koristi u deterdžentima, a koja ima površinski aktivna svojstva, i koja sadrži jednu ili više hidrofilnih i hidrofobnih grupa koje su sposobne da smanje površinski napon vode formirajući raširen ili adsorbujući monosloj na dodiru voda-vazduh i stvore emulziju odnosno mikroemulziju, odnosno micele, kao i da se adsorbuju na dodiru voda – čvrsta površina.“
Postoje različiti tipovi surfaktanata, u zavisnosti od naelektrisanja njihove hidrofilne grupe: anjonski, katjonski, amfoterni i nejonski. Različite osobine uslovljavaju i njihovu primjenjivost u različitim proizvodima. Anjonski surfaktanti (negativno naelektrisani) se koriste u deterdžentima za veš (npr. Sodium laureth sulfate). Katjonski surfaktanti (pozitivno naelektrisani) se koriste u omekšivačima za veš (npr. kvaternerna amonijum jedinjenja).
Podatak o tipu surfaktanta vam je važan kada popunjavate dosije o hemikaliji prilikom upisa deterdženta u Inventar hemikalija.
Kada niste sigurni kojem tipu pripada surfaktant, podatak možete provjeriti na stranici Projekta HERA. U procjenama rizika koje su ovdje objavljene, pored podataka o tipu surfaktanta, pronaći ćete i podatak o njegovoj biorazgradljivosti.
Biorazgradljivost je takođe podatak koji vam je potreban prilikom popunjavanja dosijea o hemikaliji, ali i da biste odredili prihvatljivost surfaktanta u određenom deterdžentu. U deterdžentima za opštu upotrebu mogu da se koriste samo oni surfaktanti koji ispunjavaju kriterijume potpune aerobne biorazgradljivosti.
Prema definiciji, potpuna aerobna biorazgradljivost jeste takav nivo biorazgradljivosti da se surfaktant uz pomoć mikroorganizama u prisustvu kiseonika potpuno razgradi na ugljendioksid, vodu i mineralne soli (mineralizacija).
U određenim slučajevima u deterdžentima za industrijsku i institucionalnu upotrebu mogu da se koriste surfaktanti koji nisu potpuno biorazgradljivi, ali ispunjavaju kriterijume primarne biorazgradljivost. U tom slučaju je potrebno pripremiti tehnički dosije o surfaktantu koji sam spominjala prošle sedmice.
Da ne bih ostala nedorečena, evo i definicije primarne biorazgradljivosti: to je strukturna promjena, odnosno transformacija surfaktanta pod dejstvom mikroorganizama čime se gubi njegova površinski aktivna sposobnost zbog razgradnje njegove strukture.
Ako i dalje imate dileme o pojedinim sastojcima deterdženata, pišite mi na nina.pajovic@bens-consulting.eu.
Avtor izvirne slike SHVETS on Pexels
nina.pajovic@bens-consulting.eu
Nazad
