Već sam puno puta pisala o klasifikaciji i obilježavanju hemikalija koji su definisani propisima o hemikalijama.
Danas ću vam reći nešto više o Globalno harmonizovanom sistemu klasifikacije i obilježavanja hemikalija (GHS sistem). Radi se o sistemu koji su usvojile Ujedinjene nacije i na kojem se zasniva sistem klasifikacije i obilježavanja koji je u primjenu kod nas.
Međutim, postoje razlike koje mogu da budu zbunjujuće i u vezi kojih sam imala nekoliko upita. Pogledajmo zato prvo šta je GHS.
GHS sistem klasifikacije i obilježavanja hemikalija je međunarodni standard koji su razvile Ujedinjene nacije kako bi se na svjetskom nivou usaglasio pristup klasifikaciji opasnosti hemikalija. Radi se o globalnom okviru koji nije obavezujući i iz kojeg pojedine zemlje mogu da odaberu dijelove koje će implementirati (tzv. building blocks approach).
Implementacijom izabranih dijelova GHS u nacionalno zakonodavstvo ove odredbe postaju obavezujuće. Ovaj pristup omogućava zemljama određenu fleksibilnost u izboru onoga što smatraju najrelevantnijim, ali i dovodi do varijacija u načinu implementacije GHS globalno.
S druge strane, Uredba Evropske unije 1272/2008 o klasifikaciji, obilježavanju i pakovanju hemikalija (tzv. CLP uredba) je obavezujući propis kojim je GHS sistem u određenoj mjeri implementiran u Evropskoj uniji. Upravo na ovoj uredbi zasnovani su propisi o klasifikaciji i obilježavanju hemikalija u Bosni i Hercegovini.
Zato kada kažemo da se kod nas primjenjuje GHS sistem klasifikacije i obilježavanja hemikalija zapravo mislimo na onaj dio tog sistema koji je implementiran CLP uredbom.
GHS i CLP definišu kriterijume za klasifikaciju hemikalija kako bi se na standardizovan način procjenjivale opasnosti. Utvrđeni su isti osnovni elementi obilježavanja opasnosti.
Međutim, postoje razlike koje potiču iz dva ključna razloga:
- u CLP sistem nisu preuzete sve kategorije u okviru pojedinih klasa opasnosti,
- u EU su definisane dodatne klase opasnosti i pravila obilježavanja koja nisu utvrđena u GHS.
Kada je u pitanju kategorizacija opasnosti u okviru određene klase opasnosti, u evropsko zakonodavstvo nisu preuzete najniže kategorije za određene klase. Smatra se da ove kategorije ukazuju na zanemarljiv nivo opasnosti koji može biti izostavljen. U ovu grupu spadaju sljedeće klase, odnosno kategorije opasnosti:
- zapaljive tečnosti kategorije 4 (H227),
- akutna toksičnost kategorije 5 (H303, H313, H333),
- iritacija kože kategorije 3 (H316),
- iritacija oka kategorije 2B (H320),
- opasnost od aspiracije kategorije 2 (H305),
- akutna opasnost po vodenu životnu sredinu kategorije 2 i 3 (H401 i H402).
Ako ste nekada sreli ove H oznake, a nisu vam bile poznate iz domaćih propisa o klasifikaciji i obilježavanju, sada znate odakle potiču. Pošto njihova upotreba kod nas nije propisana, potrebno ih je izostaviti iz bezbjednosno/sigurnosno-tehničkih listova (BTL/STL) i etiketa za naše tržište.
Pogledajmo sada dodatne klase opasnosti koje su propisane u Evropskoj uniji (pa i kod nas) a koje ne postoje u GHS sistemu:
- endokrini disruptori za zdravlje ljudi kategorije 1 i 2 – EUH380 i EUH381,
- endokrini disruptori za životnu sredinu kategorije 1 i 2 – EUH430 i EUH431,
- perzistentna, bioakumulativna i toksična svojstva (PBT) – EUH440,
- veoma perzistentna i veoma bioakumulativna svojstva (vPvB) – EUH441,
- perzistentna, mobilna i toksična svojstva (PMT) – EUH450,
- veoma perzistentna i veoma mobilna svojstva (vPvM) – EUH451.
EUH oznake – dodatna obavještenja o opasnosti poznata su vam od ranije. Za razliku od H oznaka (obavještenja o opasnosti) koja potiču iz GHS sistema, ove oznake se primjenjuju samo u Evropskoj uniji. Naravno, primjenjive su i u drugim zemljama koje primjenjuju CLP sistem poput Bosne i Hercegovine i drugih zemalja Jugoistočne Evrope.
U Evropskoj uniji, pa i kod nas, postoje i specifični zahtjevi u pogledu veličine i formata etikete, kao i pravila za primjenu sigurnosnih čepova i taktilnog upozorenja na opasnost.
Sve su ovo razlozi za posebnu pažnju ukoliko imate dobavljače hemikalija izvan Evropske unije (ili drugog područja koje primjenjuje CLP sistem), ili izvozite u druge zemlje.
Ako vam treba pomoć prilikom klasifikacije i obilježavanja hemikalija ili izrade BTL/STL za naše ili neko drugo tržište, javite se na nina.pajovic@bens-consulting.eu.
nina.pajovic@bens-consulting.eu
Nazad
